Από το 2009, η 12η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πνευμονία με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού για μια από τις πρώτες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά.
Πνευμονία είναι η λοίμωξη των πνευμόνων που εντοπίζεται κυρίως στις κυψελίδες, τους πολύ μικρούς αεροχώρους που παρεμβάλλονται στη μεταφορά του οξυγόνου από τον αέρα στο αίμα, και οι οποίες στην περίπτωση της πνευμονίας γεμίζουν με πύον και υγρό.
Με βάση τον χώρο από τον οποίο προέρχεται ο ασθενής, η πνευμονία, χαρακτηρίζεται ως εξής:
Πνευμονία της Κοινότητας (CAP):
Νοσοκομειακή Πνευμονία:
Η πιο συνηθισμένη αιτία για την πνευμονία της κοινότητας είναι ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας (πνευμονιόκοκκος), παρόλο που και άλλα βακτήρια, ιοί ή μύκητες μπορούν επίσης να μολύνουν τους πνεύμονες3.
Από το 2020, αξίζει να αναφερθεί μια νέα νόσος, η COVID-19, που προκαλείται από τη μόλυνση με τον νέο κoρωνοιό SARS-CoV -2 και εκδηλώνεται με πνευμονία.
Ο όρος «άτυπη πνευμονία» αναφέρεται στην πνευμονία που προκαλείται συγκεκριμένα από χλαμύδια, λεγιονέλλα, μυκόπλασμα, ή ψιττάκωση λόγω της διαφορετικής της εμφάνισης σε σχέση με την πνευμονιοκοκκική καθώς και γιατί απαιτεί διαφορετική θεραπεία3.
Η «πνευμονία από εισρόφηση» αναφέρεται στη λοίμωξη που συμβαίνει όταν εισροφηθεί στους πνεύμονες κάποιο υγρό ή στερεό υλικό όπως τροφή, σάλιο, έμετος ή ξένα σώματα και χημικά. Παράγοντες που προδιαθέτουν σε εισρόφηση, είναι:
Είναι σημαντικό να αναγνωρισθεί δεδομένου ότι απαιτεί διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση.
Συνήθως, συμπεριλαμβανομένης και της COVID-19, μεταδίδεται από τα σταγονίδια που εκπέμπονται με το βήχα, το φτέρνισμα, ή την ομιλία. Στην περίπτωση των μικρών παιδιών, ιοί και μικρόβια που συνήθως βρίσκονται στην μύτη και το λαιμό, μπορεί να εισροφηθούν και να μολύνουν τους πνεύμονες. Επίσης, παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορούν να φθάσουν στους πνεύμονες από άλλες εστίες λοίμωξης μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.
Στην περίπτωση της COVID-19 παράγοντες κινδύνου είναι η μεγάλη ηλικία, παχυσαρκία, χρόνια αναπνευστικά και καρδιοαγγειακά νοσήματα, Σακχαρώδης Διαβήτης, Καρκίνος, HIV, Ανοσοανεπάρκεια, κάπνισμα. Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός ίσως συνοδεύονται από ελαφρά αυξημένο κίνδυνο συγκριτικά με μη έγκυες γυναίκες ίδιας ηλικίας.
Τα συμπτώματα μιας πνευμονίας διαρκούν έως 3 με 4 εβδομάδες , ενώ οι καθημερινές δραστηριότητες μπορεί να επηρεαστούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η πνευμονία χαρακτηρίζεται από την παρουσία βήχα και τουλάχιστον ενός από τα παρακάτω:
Η ιογενής πνευμονία που προκαλεί η μόλυνση με SARS-CoV-2, είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη στις απεικονιστικές εξετάσεις του θώρακα και εκδηλώνεται κλινικά όπως όλες οι ιογενείς πνευμονίες από τις οποίες διαφοροδιαγιγνώσκεται μόνον με ειδικές εργαστηριακές δοκιμασίες. Αξίζει να αναφερθεί ότι η δύσπνοια εκδηλώνεται χαρακτηριστικά μία εβδομάδα από την έναρξη, ενώ η νόσος μπορεί να συνοδεύεται από ανοσμία και αγευσία. Η κλινική πορεία καλύπτει όλο το φάσμα από την ασυμπτωματική λοίμωξη ως την πολύ σοβαρή δυνητικά θανατηφόρο αναπνευστική και πολυοργανική ανεπάρκεια.
Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα και στα ευρήματα της ακτινογραφίας θώρακος. Μικροβιολογικές εξετάσεις για ταυτοποίηση του υπεύθυνου μικροοργανισμού ή άλλες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, χρειάζονται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (για παράδειγμα όταν η νόσος είναι πολύ σοβαρή, ή στην περίπτωση ανοσοκατασταλμένων ασθενών).
Η διάγνωση της COVID-19 βασίζεται στην ανεύρεση RNA του ιού SARS CoV -2, με χρήση μεθόδου Αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (RT-PCR)
Στις περισσότερες περιπτώσεις η πνευμονία μπορεί να θεραπευτεί επιτυχώς με αντιβιοτικά ευρέος φάσματος, που χορηγούνται εμπειρικά και στοχεύουν στα πιο πιθανά και συχνά αίτια. Είναι σημαντικό η θεραπεία να ξεκινήσει άμεσα χωρίς καθυστέρηση. Οι πιο σύνθετες, επεμβατικές εξετάσεις όπως προαναφέρθηκε ενδείκνυνται σε ειδικές περιπτώσεις. Η ιατρική παρακολούθηση συνιστάται μέχρι τα συμπτώματα και τα ακτινολογικά ευρήματα να επανέλθουν στο φυσιολογικό.
Μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση της COVID-19 έχουν χρησιμοποιηθεί: δεξαμεθαζόνη, ρεμδεσιβίρη, πλάσμα από COVID-19 αναρρώσαντες, μονοκλωνικά αντισώματα, ανοσοτροποποιητικοί παράγοντες, ιντερφερόνη και αζιθρομυκίνη.
Τα πιο σημαντικά μέτρα πρόληψης της πνευμονίας είναι:
Η πρόληψη της COVID-19 βασίζεται στα εμβόλια που τη στιγμή της συγγραφής αυτού του άρθρου βρίσκονται σε τελικά στάδια κλινικής έρευνας και αναμένεται να είναι διαθέσιμα για χρήση στις αρχές του 2021. Έως τότε, η τήρηση κοινωνικών αποστάσεων, χρήση προστατευτικής μάσκας και υγιεινή των χεριών, θα εγγυηθούν ότι θα περιμένουμε με ασφάλεια το εμβόλιο.
ΑΝΝΑ Σ. ΤΖΩΡΤΖΗ MD, FCCP
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ
Βιβλιογραφία