Πρόκειται για μια φλεγμονώδη νόσο η οποία σύμφωνα με την Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD 2018) ορίζεται ως:
«Η ΧΑΠ είναι ένα συχνό νόσημα, που μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί. Χαρακτηρίζεται από επίμονα αναπνευστικά συμπτώματα και μειωμένη ροή του αέρα, λόγω ανωμαλιών στους αεραγωγούς ή και τις κυψελίδες, που συνήθως προκαλούνται από συνεχόμενη (χρόνια) έκθεση σε τοξικά σωματίδια ή αέρια.»
(Global Strategy For The Diagnosis, Management, And Prevention Of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 2018 REPORT. pp.4)
Με πιο απλά λόγια, η ΧΑΠ είναι το αποτέλεσμα της μακροχρόνιας έκθεσης και εισπνοής βλαπτικών παραγόντων που οδηγούν σε στένωση των αεραγωγών (χρόνια βρογχίτιδα) ή και καταστροφή των κυψελίδων (εμφύσημα).
Προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τη νόσο με παράλληλη ευαισθητοποίηση σε θέματα όπως η φυσική άσκηση,σωστή διατροφή, εκπαίδευση στην αυτοδιαχείριση της νόσου, αλλά και στη σημασία της κοινωνικής και ψυχικής ευεξίας.
Παράγοντες που επιδρούν κατά τη διάρκεια της κύησης και της παιδικής ηλικίας και οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο για εκδήλωση ΧΑΠ αργότερα:
Οι εκδηλώσεις της ΧΑΠ αρχίζουν ήπια, σχεδόν ύπουλα και επιδεινώνονται σταδιακά με το χρόνο. Στα πιο πρώιμα στάδια χαρακτηρίζεται από επίμονο βήχα (ο λεγόμενος βήχας του καπνιστή) με ή χωρίς αποβολή πτυέλων. Επιπλέον μπορεί να εμφανισθούν:
Παροξύνσεις της ΧΑΠ είναι επεισόδια με αυξημένη ένταση των συμπτωμάτων που συνήθως οφείλονται σε διάφορες αναπνευστικές λοιμώξεις όπως η εποχική γρίπη.
Οι παροξύνσεις επιταχύνουν τη μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας και επιδεινώνουν την κατάσταση του ασθενούς.
Τα άτομα που πάσχουν από ΧΑΠ θεωρούνται πληθυσμός υψηλού κινδύνου για επιπλοκές ή ακόμη και θάνατο όταν νοσήσουν από γρίπη και πνευμονία ή όταν υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις.
Εάν και η ΧΑΠ δεν είναι παράγων που προδιαθέτει σε ευκολότερη νόσηση COVID-19 σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (Simons et al. Caring for patients with COPD and COVID-19: a viewpoint to spark discussion. Thorax. December 2020 Vol 75 No 12), τα άτομα που πάσχουν από ΧΑΠ, εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για πιο σοβαρές εκδηλώσεις και βαρύτερη πρόγνωση στην περίπτωση που νοσήσουν με COVID-19.
Στην καθημερινή κλινική πρακτική η σπιρομέτρηση εφαρμόζεται για :
Η αντιμετώπιση της ΧΑΠ προϋποθέτει τακτική παρακολούθηση από πνευμονολόγο ο οποίος αφού αξιολογήσει τα συμπτώματα, τον βαθμό σοβαρότητας της νόσου και τα συνυπάρχοντα νοσήματα, θα προτείνει την καταλληλότερη θεραπευτική προσέγγιση
για τον συγκεκριμένο ασθενή. Το πρώτο και σημαντικότερο μέτρο είναι η διακοπή του καπνίσματος και η αποφυγή της παθητικής έκθεσης σε αυτό. Κατά περίπτωση η θεραπεία περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα από τα:
Η αποτελεσματικότερη πρόληψη επιτυγχάνεται με την αποφυγή της έναρξης του καπνίσματος.
Όσον αφορά στους καπνιστές, συνιστάται εντόνως διακοπή καπνίσματος, ενώ επιπλέον καθώς εμφανίζουν μεγάλη πιθανότητα για ανάπτυξη ΧΑΠ και συχνά δεν γνωρίζουν ότι ήδη πάσχουν, συνιστάται οι καπνιστές και ιδιαίτερα όσοι εμφανίζουν τον λεγόμενο «τσιγαρόβηχα» να ελέγχονται προληπτικά με σπιρομέτρηση, ιδανικά δε, απευθυνόμενοι σε πιστοποιημένα πνευμονολογικά εργαστήρια.
Αποφυγή παθητικής έκθεσης σε καπνό τσιγάρων ιδιαίτερα κατά την κύηση, βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς σε αυτές τις ηλικίες έχει αρνητική επίδραση στους αναπτυσσόμενους πνεύμονες.
Στην περίπτωση των ατόμων που ήδη νοσούν με ΧΑΠ η πρόληψη στοχεύει να μειώσει τη συχνότητα και βαρύτητα των παροξύνσεων με:
ΑΝΝΑ Σ. ΤΖΩΡΤΖΗ MD, FCCP
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ
Βιβλιογραφία
1. European Respiratory Society. Pneumonia – ERS. https://international-respiratory-coalition.org/lung-facts/
2. World Health Organization. Pneumonia. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/pneumonia. Published 2016.
3. US Center for Disease Control. Pneumonia | Home | CDC. https://www.cdc.gov/pneumonia/index.html. Published 2018.